مومنی: امیدوارم امسال فرهنگ از مظلومیت بیرون بیاید/ شمس: کتاب، متولی رسمی ندارد

به گزارش خبرنگار مهر، نشست بررسی کتاب و کتابخوانی در سال اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی پیش از ظهر امروز یکشنبه 14 اردیبشهت، با حضور حجت الاسلام محمدکاظم شمس عضو هیئت خرید کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و محسن مومنی شریف رئیس حوزه هنری در غرفه انتشارات سوره مهر واقع در بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.

شمس در ابتدای این نشست گفت: مشکلاتی که در حوزه کتاب وجود دارد، رو به بهبود ندارند و روندشان به سمت بدتر شدن می رود. غرفه دارهای نمایشگاه هم چنین تلقی و برداشتی دارند که وضعیت نشر اگر بخواهد از وضعیت فعلی خود خارج شود، لازمه ای دارد و آن هم این است که اقتصاد نشر باید روی پای خود بایستد. یعنی اول از همه ناشران باید چنین چیزی را طلب کنند. در وهله دوم است که باید نهادهای نظارتی و حمایتی باید وارد عمل شوند. اگر قرار باشد اقتصاد نشر وابستگی داشته باشد، به دلیل تاثیرگذاری حوزه کتاب، باید برای آن اهداف خاصی ترسیم کرد.

وی افزود: در طول سال های پس از انقلاب، علی رغم شعارهای دولت های مختلف، مساله اصلی کتاب نبوده است. البته انتظاری هم نداریم و نداشتیم و مساله اصلی دولت ها با دغدغه هایی که داشتند، کتاب باشد. اگر متولیان حوزه کتاب به فکر نباشند، نباید توقع داشته باشیم دیگران به فکر باشند. بزرگ ترین معضلی که باید حل کنیم، مساله ویترین کتاب است. یعنی تا نتوانیم این مشکل را حل کنیم، هر کاری هم که بکنیم، به جایی نخواهد رسید. هر کتابی که تولید شود، نهایتا باید از ویترین به دست مخاطب برسد.

در این سال، فرهنگ و به ویژه کتاب باید از مظلومیت بیرون بیاید

در ادامه مومنی شریف گفت: باید امسال که به عنوان سال فرهنگ نامیده شده است، نگاه ویژه ای به کتاب داشته باشیم. در این سال، فرهنگ و به ویژه کتاب باید از مظلومیت بیرون بیاید. فراموش نکنیم که اقتصاد هم تابعی از فرهنگ است. مشهورترین تعریف از فرهنگ، دارای 10 مولفه است که در آن ها بحث اقتصاد، جزو فرهنگ حساب می شود ولی نگاهی که ما داریم فراتر است. آن چیزی که من در ذهن دارم، فرهنگ به عنوان دین است. یعنی دینی مانند اسلام که همه چیز در آن موجود است.

رئیس حوزه هنری ادامه داد: فرهنگ یک گستره این چنینی دارد اما در گفتار مدرن، آمده اند و مولفه های مختلف فرهنگ را از یکدیگر جدا کرده اند. اقتصاد یا سیاست همان طور که رهبر انقلاب فرموده اند، همگی تابعی از فرهنگ هستند.  با توجه به نامگذاری سال جاری، باید از این فرصت استفاده کنیم و نگاه ویژه ای به مسائلی داشته باشیم که اهتمام کمتری نسبت به آن ها شده است تا از آن ها رفع مهجوریت و مظلومیت بشود و در نتیجه به جایگاه واقعی شان برسند. یکی از این مسائل، کتاب است.

وی افزود: کتاب، مادر تمدن هاست. این تذکر را بدهم که رفت و آمد زیاد در نمایشگاه موجب سوء تفاهم برای مسئولان نشود که در حوزه کتاب، اوضاع مساعد است و مشکلی نداریم. جا دارد در هیئت دولت و نهادهای دیگر، کارگروهی درباره کتاب ایجاد شود. رهبر انقلاب در بازدیدشان از نمایشگاه سال 91، به مشکلات پیش روی نشر، به ویژه مشکل کاغذ اشاره کردند. ایشان این اشاره را چند ماه قبل از بروز مشکل کاغذ، متذکر شدند اما اگر در آن روز به این تذکرشان توجه می شد، امروز مشکل کاغذ و در نتیجه گرانی قیمت کتاب را نداشتیم. می شد مشکلات کاغذ را با برنامه ریزی حل کرد. نمی گویم که تحریم ها بی تاثیر بودند اما مشکل کاغذ به تحریم ها بر نمی گردد. سه ماه قبل از بروز مشکل کاغذ، رهبری به وزیر وقت ارشاد گفتند اگر شما همین مورد را حل کنید، نقطه روشنی در کارنامه کاری تان خواهد بود که متاسفانه برای حل این مشکل، اهتمامی نشد. در مجموع، مقصودم ای نبود که خوبی های نمایشگاه، مسئولان را بی دغدغه نکند.

مومنی شریف گفت: البته استقبال از نمایشگاه نشان می دهد که با وجود همه نامهربانی ها، کتاب برای مردم مساله و دغدغه است. بنابراین باید دسترسی به کتاب در طول سال، آسان باشد. در بعضی از شهرهای کشور، کتابخانه مناسب وجود ندارد. به علاوه همه مردم هم نمی توانند به کتابخانه ها بروند. بنابراین باید در شهرهای معتبر، کتابفروشی های حرفه ای وجود داشته باشد. امسال سالی است که باید به چنین موضوعاتی توجه شود. از طرف دیگر، نمایشگاه های بزرگ هم باید هدفمند شوند یعنی نقشه راه و هدف شان را مشخص کنند که به دنبال چه هستند؛ فروش یا صرفا گردهمایی فرهنگی؟

رئیس حوزه هنری در ادامه گفت: مساله مهمی که باید مورد توجه قرار بگیرد، بحث ترجمه است. ادعا نمی کنم که در همه عرصه ها، تولید اثر شده است اما ما کتاب های خوبی داریم که در صورت ترجمه و عرضه در دیگر کشورها، جایگاه خوبی برای ما در ادبیات جهان دست و پا می کنند. ما از چندی پیش مرکز ترجمه را در حوزه هنری تاسیس کردیم که حالا به دفتر تبدیل شده است. البته ترجمه یک فرایند دو طرفه است و ما در زمینه ترجمه از کشور به خارج، بیشتر انتظارمان از نهادهای حکومتی و نظام است. اما از طرف دیگر، از بخش خصوصی انتظار می رود تا آثار مناسب خارجی را با توجه به ویژگی های فرهنگی مان ترجمه کنند. ترجمه از این سو به دیگر کشورها، الزاماتی مانند نگاه حرفه ای و شناخت کشور مقصد و فرهنگش را می طلبد. اگر این الزامات رعایت نشوند، ایجاد مشکل خواهد کرد.

وی گفت: ما بعد از 12 سال است که داریم در زمینه ترجمه موفق می شویم، امیدواریم دوستان دیگر که می خواهند در این زمینه فعالیت کنند، از تجربیات ما استفاده کنند.

در ادامه برنامه شمس گفت: ما در کشورمان، در حوزه کتاب، متولی رسمی نداریم. اگر شما نیازی به کتاب در دستگاه های حکومتی داشته باشید، برطرف می شود اما سوال مهم این است که آیا این قضیه، از آن طرف هم صادق است؟ من فکر می کنم نه. وقتی می خواهم پیام های انقلاب را منتقل کنیم، باید هدایت و مدیریتی در کار باشد. بنابراین در این زمینه، وظیفه دستگاه های مدیریتی این است که اطلاعات لازم را در اختیار فعالان بخش خصوصی قرار بدهند.

مومنی در پایان این نشست گفت: ما منکر زحمات دولت های قبلی نیستیم. در سال های پس از انقلاب، همیشه نمایشگاه برگزار شده و نشر فعال بوده است. اما شاید اختلاف ما با مسئولین در این باشد که جایگاه کتاب با در نظر گرفتن فرهنگی بودن انقلاب این مردم، به میزان لازم مورد توجه نبوده است. بنابراین پیشنهادم این است که به مبحث کتاب، فراتر از معاونت فرهنگی وزیر ارشاد نگاه شود. همان طور که زمانی برای سینما، شورای عالی سینما را تشکیل دادند.

رئیس حوزه هنری گفت: میزان تولید کتاب افت کرده و مردم برای خرید کتاب مناسب، سرگردان هستند. یکی از مسائل مهم این است که این تفهیم صورت بگیرد که همه به کتاب نیاز دارند.